با موجودات شگفت‌انگیز دنیا آشنایی دارید؟ زنبور عسل یکی از این موجودات است که از عسل تا زهر آن به عنوان ماده دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در قرآن کریم به این موضوع که به زنبور عسل وحی شده است، اشاره شده و شاید وجه تمایز این موجود با دیگر موجودات همین موضوع باشد. آیا با فرآورده‌های زنبور عسل آشنا هستید؟
عسل تنها یکی از فرآورده‌های محبوب زنبورعسل نیست، بلکه زهر آنها نیز از خواص درمانی برخوردار است. در این مقاله، ترکیبات زهر زنبورعسل را با هم مرور خواهیم کرد تا با اهمیت این فرآورده آشنا شویم.
زنبور عسل چگونه زهر تولید می‌کند؟
یکی از عجایب خلقت که از تمام فرآورده‌های آن انسان استفاده می‌کند، زنبور عسلی است که زهر آن را برای برخی از بیماری‌ها تجویز می‌کنند. شاید این سوال به ذهن شما نیز خطور کرده باشد که زهر زنبور چگونه ساخته می‌شود؟ قبل از هر چیز بهتر است بدانید که ملکه از همان روز نخست تولد می‌تواند زهر تولید کند اما زنبور کارگر بعد از 2 الی 3 روز توانایی تولید زهر را پیدا می‌کند. این زهر که مایعی با رنگ روشن است توسط غدد زهر ساز که در انتهای شکم زنبور قرار دارد، تولید می‌شود.از ویژگی‌های دیگر این مایع، واکنش اسیدی، بوی خاص و وزن مخصوص است، همچنین این مایع در مجاورت هوا به سرعت خشک می‌شود. زنبور کارگر پس از 2 الی 3 هفته بیشترین زهر را تولید می‌کند و پس از آن رفته رفته میزان تولید زهر کمتر می‌شود. این زهر توسط مجرای اندام نیش از بدن زنبور آزاد می‌شود. این روزها زهرگیری به یک کسب و کار پردرآمد تبدیل شده است. در ادامه شما را با ترکیبات زهر زنبورعسل آشنا می‌کنیم.
ترکیبات زهر زنبور عسل
عسل طبیعی به عنوان یک ماده شگفت‌انگیز شناخته شده است و اثرات مفید آن برای بدن انسان معروف است. اما در دنیای امروز، ساختار کلی زنبور عسل و فرآورده‌های آن، از جمله زهر آن، واشکافی شده است. در اسناد زیادی به اهمیت زهر زنبور عسل اشاره شده و با استفاده از تکنولوژی و ابزارهای قدرتمند، ترکیبات آن به طور کامل شناخته شده‌اند. با آگاهی از ترکیبات زهر زنبورعسل، می‌توان به بهترین شکل از کارایی‌های این ماده ارزشمند بهره برد. در ادامه، به توضیح برخی از این ترکیبات زهر زنبورعسل می‌پردازیم ترکیبات موجود در زهر زنبور عسل شامل موادی هستند که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید هستند. این ترکیبات شامل پپتیدها، آمین ها، آنزیم ها، فسفولیپیدها و مواد معدنی مثل آهن و کلسیم می‌شوند. پپتیدهای موجود در زهر زنبور عسل شامل ملتونین، ملیتین، دوپامین، نوراپی‌نفرین و اکسیتوسین هستند که به عنوان مواد ضد التهاب و تسکین دهنده در درمان درد و التهاب استفاده می‌شوند. آمین ها شامل هیستامین و اسید فنیل‌الانیلین می‌شوند که به عنوان مواد ضد التهاب و ضد حساسیت مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنزیم های موجود در زهر زنبور عسل شامل فسفولیپاز، هیدرولاز، هیالورونیداز و کیتیناز هستند که به عنوان مواد ضد التهاب، ضد عفونی کننده و ضد ویروسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از فسفولیپیدها در درمان بیماری‌هایی مانند سرطان و هپاتیت نیز استفاده می‌شود. در کل، ترکیبات زهر زنبور عسل به عنوان مواد طبیعی با خواص درمانی بسیار مفید هستند و در درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند سهم بیشتر زهر را پپتیدها به خود اختصاص داده‌اند که حدود 70 درصد می‌باشد. پس از آن آمین‌های بیولوژیکی با 17.5 درصد و آنزیم‌ها با 12.5 درصد قسمتی از زهر زنبور را تشکیل می‌دهند. با توجه به اینکه شرح تمام ترکیبات زهر زنبورعسل در مجال این مطلب نیست، ما تنها به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد. ملیتین شاید شما هم علاقه‌مند شدید که محصولات زنبورعسل را مورد مطالعه قرار دهید و ویژگی‌ها و ترکیبات آن را یک به یک مطالعه کنید. مهم‌ترین ترکیبات موجود در زهر زنبور عسل را می‌توان ملیتین دانست که حدود 50 درصد از وزن زهر خشک شده را شامل می‌شود. اگر شما تجربه نیش زدن زنبور را داشته باشید، می‌دانید که دردی خاص هنگام نیش زدن حس می‌شود که به دلیل وجود ملیتین در زهرش است. این ترکیب تقریبا 26 اسید آمینه را در خود دارد و به همین دلیل به عنوان یک باز قوی شناخته می‌شود. رنگ ملیتین سفید مایل به کرمی می‌باشد که پلی پپتید است. این ترکیب به عنوان اولین نتیجه محققان در شناخت ترکیبات زهر زنبورعسل کشف شده و به همین دلیل در این مورد تحقیقات زیادی انجام شده است. اگر شما به مطالعه در این زمینه علاقه دارید، می‌توانید در مقالات تخصصی اهمیت ملیتین را مطالعه کنید. پپتید MCD در ترکیبات زهر در دسته پپتیدها، پپتید MCD نیز وجود دارد که 2 درصد از وزن خشک زهر را به خود اختصاص داده است. این پپتید نیز حالت بازی دارد و جالب است بدانید که این ترکیب 22 آمینه اسید دارد. از این ماده برای کاهش فشار خون استفاده می‌شود. تحقیقات زیادی نیز در مورد درمان آرتریت توسط این ترکیب انجام شده که نتایج مثبتی حاصل شده است. برخی از زنبورداران به صورت حرفه‌ای پس از زهرگیری زنبور ترکیبات آنها را نیز از هم جدا می‌کنند. آپامین از دیگر ترکیبات زهر زنبورعسل آپامین است که 2.5 الی 3 درصد از وزن زهر خشک را شامل می‌شود. آپامین از 18 آمینه اسید تشکیل شده و خاصیت آنتی ژنی و ضد التهابی دارد. تاثیر این ماده بر سیستم عصبی ثابت شده و در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. فسفولیپاز A2 در دسته آنزیم‌ها بیشترین ترکیب به فسفولیپاز A2 تعلق دارد که 10 الی 12 درصد از وزن زهر خشک را شامل می‌شود. از نظر خاصیت باز بودن، این ترکیب شباهت بسیار نزدیکی به ملیتین دارد. خاصیت همولتیک زهر توسط این ماده تشدید می‌شود. از خواص این ترکیب در زهر زنبور عسل می‌توان به ضد تشعشعی بودن، کاهش دهنده فشار خون، آزاد شدن هیستامین و خاصیت آنتی ژن بودن اشاره کرد. هیالورونیداز این ماده که در ترکیبات زهر زنبورعسل پیدا شده حدود 2 درصد از وزن زهر را به خود اختصاص داده است. شاید برایتان جالب باشد که هیالورونیداز بیش از 100 اسید آمینه دارد و از مواد اسیدی زهر می‌باشد. نکته بسیار مهمی که باید خاطر نشان کرد این است که استخراج خالص هیالورونیداز کار بسیار دشواری است و به همین دلیل در شناخت آن کمی ابهام وجود دارد. با این حال خواص این ماده در کنار دیگر ترکیبات بسیار مهم و کارگشا است. ایجاد شوک آنافیلاکتیک و تجزیه بافت‌ها از جمله خواص منحصر به فرد این ماده می‌باشد. هیستامین در دسته آمین‌های بیولوژیکی نیز می‌توان هیستامین را معرفی کرد که عاملی برای خارش و حساسیت در بدن انسان است. شاید این تجربه را دارید که پس از نیش زنبور پوست شما احساس خارش کرده که دلیل این مسئله وجود هیستامین در زهر می‌باشد. این ماده 1 درصد از وزن زهر خشک را شامل می‌شود و زیاد در درمان به کار گرفته نمی‌شود، اما خواص خاص خودش را دارد.
